Αναρτήσεις Ιστοσελίδας

Οι αλλαγές στον τρόπο διακίνησης της μουσικής με μια πιο ψύχραιμη ματιά



Ο άνθρωπος είναι συντηρητικό ζώο. Εκ φύσεως, ενστικτωδώς (για να μην μπλέξουμε και με τα γονίδια) εχθρεύεται τις αλλαγές (τουλάχιστον εκείνες που δεν ελέγχει) – κάθε τι άγνωστο είναι εν δυνάμει επικίνδυνο. Ας μην είμαστε βέβαια τόσο αυστηροί με τον homo sapiens. Αυτή του η ιδιότητα ήταν κάποτε πολύ κρίσιμη για την επιβίωση σε μια αφιλόξενη και εχθρική φύση. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι από την… ανακάλυψη της φωτιάς κι έπειτα, σε ολόκληρη την ιστορική διαδρομή, οι ≪τρελοί≫ επαναστάτες, οι καινοτόμοι, οι πρωτοπόροι αποτελούσαν πάντοτε μειοψηφία, με συνήθη κατάληξη σε παλιότερες πιο… πολιτισμένες εποχές την πυρά ή την αγχόνη. Και καμία εξέλιξη/αλλαγή δεν έμεινε ποτέ ασυνόδευτη από σφοδρές αντιδράσεις και κινδυνολογίες. Ακόμη και σε περιπτώσεις οι οποίες σήμερα μας φαίνονται αυτονόητες.

≪Θα είναι η καταστροφή του πνεύματος, οι άνθρωποι θα γίνουν πνευματικά οκνηροί, ο καθένας θα μπορεί να αντιγράφει χωρίς κόπο και διάκριση. Η συγγραφή είναι μια παρθένα όταν κρατεί πένα, μια πόρνη όταν τυπωθεί≫. Κάπως έτσι συνοψίζεται το πνεύμα των αντιδράσεων για την εφεύρεση της τυπογραφίας! Να γυρίσουμε το ρολόι πιο πρόσφατα; Με αφορμή τα Όσκαρ τα οποία βράβευσαν μια βωβή ταινία (σε μια κίνηση εξόχως εναρμονισμένη με το vintage πνεύμα της εποχής), ας θυμηθούμε ότι κατά τη μετάβαση από τον βωβό στον ομιλούντα, μεγάλη μερίδα των κριτικών των καιρών εκείνων έσκιζε τα ρούχα της για τον ≪επικείμενο θάνατο του κινηματογράφου≫.

Στη φωτογραφία το πέρασμα από την αναλογική στην ψηφιακή, έγινε υπό την απειλή του τέλους της ως τέχνη. Θυμάστε επίσης όταν κάποτε ≪video killed the radio star≫; Το Διαδίκτυο που θα σκότωνε την ανάγνωση; Τα δισκοπωλεία τα οποία λειτουργούν στη λογική των μεγάλων supermarket έχουν πλέον κλείσει τον κύκλο τους. Κι αν κάποια έχουν ελπίδα επιβίωσης είναι όσο θα προσφέρουν άποψη κι εξειδίκευση. Δεν έχει νομίζω νόημα να συνεχίσω την παράθεση παραδειγμάτων. Στο συγκεκριμένο ζήτημα, η ιστορία έχει επαναληφθεί τόσες πολλές φορές, ώστε να υπερβαίνει ακόμη και τη φάρσα (που έλεγε και ο Χέγκελ). Μία παρατήρηση μόνο: το βέλος της δείχνει προς μια ολοένα πιο ανοιχτή, πιο ≪δημοκρατική≫ κατεύθυνση, προς μια ευκολότερη πρόσβαση σε πνευματικά έργα τα οποία κάποτε ήταν προνόμια κλειστών ιερατείων και κοινωνικών ελίτ. Άπαξ δε ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, οι άνεμοι δύσκολα επιστρέφουν...

Την τελευταία δεκαετία μία αλλαγή συμβαίνει στη μορφή διακίνησης της μουσικής. Για πολλοστή φορά τους τελευταίους δύο αιώνες. Πριν όμως πνιγούμε στα δάκρυα για έναν κόσμο που χάνεται, στην επικολυρική ρητορική και στους οικτιρμούς για τη νέα γενιά η οποία δεν ξέρει τι εστί βινύλιο (λες και η δική μας γενιά γνώριζε το φωνογράφο), ας δούμε τα πράγματα με μια ευρύτερη, πιο ψύχραιμη προοπτική. Μήπωςκάπου το μέσο αρχίζει να ταυτίζεται με το μήνυμα; Ή μήπως χειρότερα, το μέσο μετατρέπεται σε αυτοσκοπό ή μια φετιχιστική συλλεκτική εμμονή;

Στην πραγματικότητα, η αλλαγή στη διακίνηση και τη διάθεση του προϊόντος, δεν αφήνει ανεπηρέαστο και το ίδιο το προϊόν. Έτσι για παράδειγμα στην ποπ μουσική μοιάζει να επιστρέφουμε σιγά-σιγά στη λογική του single. Άλλωστε ποτέ δεν κατάλαβα γιατί για ένα-δυο καλά τραγούδια να χρειάζεται να υπομείνουμε άλλες δέκα μετριότητες, ή γιατί μια συλλογή άσχετων τραγουδιών, γραμμένων πολλές φορές σε άλλες εποχές και από διαφορετικούς συνθέτες, να πρέπει σώνει και καλά να κυκλοφορήσει ως LP δίσκος με ≪concept≫. Στο κάτω-κάτω της γραφής, ο κόσμος τραγούδια άκουγε κι αναζητούσε πάντοτε. Ο δε δίσκος ως εννοιολογική ενότητα, συνθετική άποψη, ολοκληρωμένο έργο, ας διατηρηθεί εκεί όπου πραγματικά έχει αυτό το νόημα.

Κάπου εδώ ίσως βρουν και τη θέση τους στη νέα εποχή τα δισκοπωλεία. Είναι πια ξεκάθαρο ότι τα δισκοπωλεία τα οποία λειτουργούν στη λογική των μεγάλων supermarket έχουν πλέον κλείσει τον κύκλο τους. Κι αν κάποια έχουν ελπίδα επιβίωσης είναι όσο θα προσφέρουν άποψη κι εξειδίκευση, όχι ατάκτως στοιβαγμένα εμπορεύματα.

Ομολογώ ότι προσωπικά δεν νιώθω απρόσβλητος από τη νοσταλγία. Το αγαπημένο μου δισκάδικο έκλεισε πριν από τρία χρόνια, αφήνοντας πίσω ένα κενό, όχι τόσο ως χώρος για ≪ψώνια≫, αλλά περισσότερο ως τόπος συνάντησης ανθρώπων με κοινές αναφορές, με αυτή την πολύτιμη αίσθηση συμμετοχής σε μια κοινότητα. Θα μου πείτε, αυτή την υποκαθιστούν πλέον τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά… Η ζωή περνά, δίχως να κοιτά την δική σου μελαγχολία, όπως τραγούδησε και ο Σαββόπουλος κάποτε. Από την άλλη όμως το ζήτημα είναι η νοσταλγία να μην γίνεται ιδεολογία. Έτσι κι αλλιώς κάθε εποχή θα φαντάζει πιο αθώα και εξιδανικευμένη μέσα από τα γυαλιά της επόμενης. Και δεν χρειάζεται να διαθέτουμε καμία ιδιαίτερη προγνωστική ικανότητα για να προβλέψουμε ότι η μουσική θα συνεχίσει να υπάρχει, ακόμη και χωρίς τους κυλίνδρους κεριού, το βινύλιο, το CD, την κασέτα, το mp3-4-5 και όποιο άλλο αφάνταστο σήμερα μέσο σκαρφιστεί ο πολυμήχανος νους του ανθρώπου. Ήδη η νέα μουσική παραγωγή είναι υγιής, ζωντανή και πιο πολυποίκιλη από ποτέ. Και η ιστορία (θα) συνεχίζεται...